H. Clara, 11-8-2012

11 augustus
Feest van de heilige Clara van Assisi

Lezing uit de derde brief van Clara van Assisi aan Agnes, prinses in het koningshuis van Bohemen 7-14

Aan mijn in Christus geliefde zuster.

Ik zie hoe jij de onvergelijkelijke schat
die in de akker van de wereld en van de harten van de mensen verborgen is,
omhelst met nederigheid, met de kracht van het geloof en met de armen van de armoede.
Met die schat koopt men dat, waardoor alles uit het niets gemaakt is;
en om de woorden van de apostel in hun eigenlijke betekenis te gebruiken:
Ik zie in jou een helpster van God zelf
en iemand die de wankele ledematen van zijn onuitsprekelijke lichaam opricht.
Wie zegt dan dat ik niet blij zou mogen zijn
over zulke wonderlijk verblijdende dingen?
Wees ook jij dus steeds blij in de Heer, liefste.
Laat bitterheid noch nevel je insluiten, o, in Christus zeer beminde vrouwe,
vreugde van de engelen en kroon van de zusters.
Plaats je geest in de spiegel van de eeuwigheid,
plaats je ziel in de afstraling van de heerlijkheid,
plaats je hart in het beeld van het goddelijk wezen
en vorm jezelf door de aanschouwing
geheel om tot weergave van zijn godheid,
opdat je zelf zult ervaren wat zijn vrienden ervaren
door die verborgen zoetheid te smaken
die God vanaf het begin bewaard heeft voor wie Hem liefhebben.

Overige lezingen: 1 Korintiërs 3,5-16 en Johannes 15,1-12

Overweging

Vandaag vieren we het feest van Clara van Assisi, de eerste vrouw die zich bij Franciscus aansloot. In de nacht na Palmzondag in 1211 begon ze haar weg van de navolging van Christus, vooral zijn armoede. Al snel volgden andere vrouwen. Na enkele maanden betrokken ze samen het klooster van San Damiano dat Franciscus voor hen opgeknapt had. Daar heeft Clara ruim veertig jaar geleefd zonder vaste inkomsten in vertrouwen dat God weet wat je nodig hebt (Mat. 6,32). Daar heeft ze het spoor uitgezet dat tot op de huidige dag wereldwijd door ruim 13.000 vrouwen gevolgd wordt.

Clara was ervan overtuigd dat zij dezelfde roeping had als Franciscus. Tijdens zijn gebed voor het kruis in het kerkje van San Damiano had hij gehoord: ‘Ga en herstel mijn huis dat in verval is geraakt!’ ‘Mijn huis’? Het is de kerk – de plaats waar hij tussen mensen woont – die de Gekruisigde ter harte gaat. Dat de Zoon van God omwille van zijn kerk het lijden van het kruis heeft gedragen, had Clara zo geraakt, dat ze ervoor koos ‘herstellend’ te gaan leven. Met haar zusters heeft ze in het Evangelie en de Brieven van Paulus gezocht naar een nieuwe vorm van kerk-zijn om ‘de wankele ledematen van zijn onuitsprekelijke Lichaam te ondersteunen’. Een gemeenschap die door een sober leven en toeleg op gebed een spiegel werd voor de grotere gemeenschap van gelovigen, de kerk van Christus.

Wat heeft Clara gedreven? Hoe heeft zij dat leven in armoede, zonder enige bestaanszekerheid, volgehouden? En dit op een wijze die haar van vreugde vervuld heeft, zodat zij ook anderen kon bezielen? Een innige verbondenheid met Christus was haar geheim. Blijvend in hem gehecht heeft Clara het woord van het evangelie doorleefd: ‘Ik ben de wijnstok en jullie zijn de ranken. Als iemand in mij blijft en ik in hem, zal hij veel vrucht dragen.’ Het beeld van de wijnstok herinnert aan het Verbond van God met zijn volk. Jezus, één met zijn Vader, is de wijnstok, innig verbonden met zijn leerlingen. De wijnstok die zijn levenssappen laat doorvloeien naar de ranken. Kan het hechter? Is er een vitaler verbondenheid?

Die verbondenheid is niet vanzelfsprekend. Jezus zegt ook: ‘Blijf in mijn liefde’. Gebiedende wijs! Jezus spreekt ons aan op onze verantwoordelijkheid. Hij vraagt een geloofsantwoord. Jezus roept ons op om als ‘helpers van Hem’ vrucht te dragen in het Rijk Gods (1 Kor. 4,1). Ook Clara weet uit eigen ervaring dat Jezus’ woord een persoonlijk antwoord vraagt. ‘Plaats je in Christus en vorm jezelf om naar zijn beeld’, zegt ze in de gebiedende wijs – zoals Jezus. Al kun je niets zonder hem, toch kan hij niets zonder jou. Hij biedt je de intimiteit van zijn liefde aan, de liefde van de Vader, maar je bent vrij om die aan te nemen.

De innige verbintenis met Christus vraagt aandacht. ‘Blijf in mijn liefde: je blijft in mijn liefde als je je aan mijn geboden houdt, zoals ik me ook aan de geboden van mijn Vader gehouden heb en in zijn liefde blijf.’ ‘Geboden’? We laten ons toch niets gezeggen? Het grootse van het beeld van de wijnstok en ook van het aanbod ‘Blijf in mijn liefde’ is echter, dat het een mens helemaal niet dwingt. De ‘geboden’ zijn een opdracht: kom op voor je hartsverlangen, erken je roeping en leef! Neem je verantwoordelijkheid, zoals Clara. Resoluut antwoordt ze de paus als hij haar vast inkomen wil garanderen: ‘Nee, heer paus, U kunt me nooit ontslaan van de navolging van Christus’. Dat is Clara’s antwoord op het gebod: ‘Blijf in mijn liefde’. Zo heeft ze haar roeping om ‘een helpster van God zelf’ te zijn tot het einde toe beleefd.

En wij? Ook voor ons zijn Jezus’ woorden niet vanzelfsprekend. Ons geloof wordt beproefd door de storm die door de kerk van Christus raast. Wat er ook in de kerk gebeurt, de navolging van Christus en de levensverbintenis met hem kan niemand je ontnemen als je dat zelf niet wilt. Kan het besef als ‘rank met de wijnstok verbonden’ te zijn je bemoedigen om als ‘helpers van God zelf’ samen te werken aan nieuwe vormen van kerk-zijn, een gemeenschap die ‘de wankele ledematen van zijn onuitsprekelijk lichaam’ ondersteunt en opricht?

Literatuur

Edith van den Goorbergh osc - Clara van Assisi, Geschriften, Leven, Documenten, Gottmer Haarlem 1996 (2^e druk)