Homiletische hulplijnen 82- 2020

Homiletische hulplijnen 82

Wat bijblijft
In een bijeenkomst van het 4^e Netzwerktreffen der Predigtcoaches (7-8 november 2019) van het Zentrum für evangelische Gottesdienst- und Predigtkultur te Wittenberg kwamen dertien eigenschappen van een geslaagde preek aan de orde. Ik loop ze met u langs. Een preek die ons bijblijft is:

Verrassend
Je kijkt ervan op. Zegt hij dat nou echt? Het gaat niet zoals je verwacht dat het (voor de zoveelste keer) gaat. En natuurlijk is die verrassende pointe eenzijdig en scheert rakelings langs een of andere ketterij. Maar volgende week kan het weer anders. Overigens, verrassend is iets anders dan gekunsteld.

Geeft te denken
De preek is nog niet af, maar heeft een haakje waar je aan blijft hangen. Je bent uitgedaagd erover door te denken. De preek stelt je voor een intellectuele uitdaging.

Authentiek
In het ‘ik’ van de preek geeft de predikant te kennen wat hem bezighoudt, zonder te vervallen in self exposure. Authenticiteit wil niet zeggen dat hij er zelf ‘helemaal achter staat’, maar dat de kwestie zelf hem persoonlijk aangaat.

Beeldrijk
De preek roept bij de hoorders beelden op. Niet het voorgekookte beeldmateriaal van de beamer, maar eigen beelden. Daaraan merk je dat ook de predikant zelf voor zich ziet waar hij het over heeft.

Toegewend
De preek speelt zich niet op de kansel af maar in de tussenruimte tussen predikant en hoorders. Er is contact, de hoorder weet zich gehoord.

Heeft literaire kwaliteit
De predikant is in staat meerdere taalregisters open te trekken. Zijn taal is fris, zonder clichés en stoplappen.

Oordeelvrij
De preek legt je niet de dos & don’ts van ‘ons soort mensen’ op. De predikant toont eerbied voor de hoorders die er zelf voor staan om hun eigen keuzes te maken en op hun eigen blaren te zitten.

Humoristisch
God & omstreken zijn niet gebaat met loodzware ernst, maar met een lichte toon. Wie in de lach schiet wint aan toegankelijkheid.

Boeiend
In het Duits unterhaltsam, maar als je dat vertaalt met ‘onderhoudend’ ligt ‘keuvelend’ dichtbij. Waar het om gaat is dat je geboeid blijft door de thematiek en meegenomen wordt door de uitwerking, de moves. Dat kan alleen als de predikant aandacht besteedt aan de compositie van zijn preek.

Theologisch diepgaand
Een preek moet schriftuurlijk zijn, maar exegese alleen volstaat niet. Bijbelse theologie is bij uitnemendheid een filosofische discipline, die zich verdiept in de denkvormen van een bijbelse literaire eenheid, in onze leesstrategieën en in wat daarin op het spel staat. Daarmee benadert de bijbelse theologie de systematische theologie. Zonder die bagage zou de predikant zich verliezen in binnenbijbelse fenomenen. Anders gezegd: goed dat een predikant studeert, ook op wat niet meteen nuttig en toepasbaar is.

Actueel
De preek legt de vinger aan de pols en doet ons de hartslag van de tijd voelen. De predikant is hermeneutisch competent om een bijbeltekst uit te leggen in het licht van de actualiteit en de actualiteit in het licht van de bijbeltekst. In dat heen en weer, een tweespraak tussen Bijbel en urgentie, komt de preek tot stand.

Relevant
Een preek dóet er merkbaar toe, als ook de predikant als vakman en routinier er iets nieuws in heeft ontdekt.

Laat de hoorder ruimte
Welke ruimte? Die van een eigen creatief proces. De preek is niet wat de predikant op papier heeft staan, ook niet wat de hoorder is ingepeperd, maar waar de hoorder op eigen kracht mee verder gaat.

drs. Klaas Touwen